Anafilaksja jest ciężką i zagrażającą życiu reakcją alergiczną. Jej najgroźniejszą postacią jest wstrząs anafilaktyczny. Pojawia się w momencie nadwrażliwości organizmu na jakiś czynnik. Zazwyczaj jest to pokarm, lek czy użądlenie przez owada. Mogą to być również alergeny wziewne, lateks a także preparaty wykorzystywane w diagnostyce i odczulaniu.
Objawy
Początkowe objawy mogą być łagodne, choć istnieje ryzyko gwałtownego nasilenia. Niekiedy anafilaksja pojawia się z opóźnieniem ? kilku godzin od kontaktu z alergenem. Czasem występuje bez konkretnej przyczyny. U dzieci uczulonych na dany alergen, objawy pojawiają się bardzo szybko. Zwykle w ciągu kilku do kilkunastu minut. U większości chorych, bo aż u 80-90%, symptomy poprzedzają zmiany skórne. Przybierają one postać m.in. pokrzywki, zaczerwienia oraz obrzęku twarzy.
Wystąpienie reakcji anafilaktycznej może się nasilić. Wtedy zaczyna obejmować układ oddechowy i krążenia oraz przewód pokarmowy. Do najczęstszych groźnych objawów zalicza się zawroty głowy, uczucie silnego osłabienia i braku powietrza, kołatanie serca, wymioty.
Ważne! W przypadku silnych objawów może dojść do utraty przytomności. Oznacza to rozwinięcie się pełnoobjawowego wstrząsu anafilaktycznego, czyli spadku ciśnienia tętniczego. W razie wystąpienia takich objawów konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna!
Rola adrenaliny w momencie wystąpienia objawów wstrząsu anafilaktycznego
Adrenalina jest hormonem stresu produkowanym w chwilach zagrożenia życia. Wydziela się naturalnie w naszym organizmie. Podanie domięśniowe w udo sprawia, że naczynia krwionośne się kurczą, powodując wzrost ciśnienia tętniczego. Jest to równoznaczne z odwróceniem skutków wstrząsu anafilaktycznego. Co za tym idzie, w momencie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, najważniejsze jest podanie domięśniowe adrenaliny. Może to zrobić osoba poszkodowana ? jeśli wcześniej została poinstruowana np. przez swojego lekarza i jeśli jednocześnie nie ma innej możliwości (osoba poszkodowana jest sama). Najlepiej jednak, jeśli zrobi to inna osoba ? odpowiednio wykwalifikowana lub przeszkolona w tym kierunku.
Anafilaksja - pierwsza pomoc
Pierwsza pomoc, w przypadku wystąpienia objawów anafilaksji, jest bardzo ważna. Poniżej znajdziesz instrukcję udzielenia pierwszej pomocy choremu.
- Należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe pod numerem 112 lub 999.
- Jednocześnie, jak najszybciej należy przerwać czynnik, który wywołał wstrząs (jeśli jest to możliwe). Może to być np. usunięcie żądła owada.
- Następnie należy ułożyć chorego w pozycji leżącej.
- Następnie unieść jego nogi ku górze.
- W razie problemów z oddychaniem, należy ustawić chorego w pozycji siedzącej.
- Odpowiednio wykwalifikowana osoba (np. lekarz, ratownik medyczny, pielęgniarka) powinna jak najszybciej podać choremu adrenalinę ? domięśniowo w udo.
- Jeśli lekarz wcześniej przepisał lek przeciwhistaminowy ? chory powinien go zażyć. UWAGA! U osób nieprzytomnych nie można podawać tabletek.
Anafilaksja a leczenie
Należy pamiętać, że leczeniem zawsze powinny zajmować się osoby do tego uprawnione i tym samym odpowiednio wykwalifikowane. Dlatego bardzo istotne są: szybki kontakt z pogotowiem ratunkowym w przypadku wystąpienia wstrząsu i stały kontakt z lekarzem wszystkich osób, u których ryzyko wystąpienia wstrząsu jest podwyższone. Nawiązując do tego, o czym była już mowa, jedną z pierwszych reakcji na wstrząs, jest jak najszybsze podanie adrenaliny. Inne leki ? antyhistaminowe i glikokortykosteroidy, odgrywają rolę drugorzędną i są stosowane głównie w przeciwdziałaniu narastania objawów. Pierwsze z nich zmniejszają świąd skóry oraz wysypkę. Drugie zaczynają działać po kilku godzinach i zapobiegają nawrotowi objawów wstrząsu anafilaktycznego.
W procesie leczenia, stosowane są także leki rozszerzające oskrzela. Ich rolą jest minimalizowanie duszności, spowodowanej skurczem oskrzeli.
W przypadku niedotlenienia organizmu chory może otrzymać do oddychania tlen. A w razie obrzęku tkanek w gardle ? lekarz musi wykonać intubację, która polega na założeniu rurki umożliwiającej oddychanie.
Czy wstrząs anafilaktyczny jest uleczalny?
Po odpowiedniej reakcji na wstrząs anafilaktyczny, pacjent po pewnym czasie wraca do normalnego stanu. Tak silna reakcja alergiczna jest jednak sygnałem dla pacjenta, że w przypadku kolejnej ekspozycji na dany czynnik uczulający, objawy zagrażające życiu mogą pojawić się po raz kolejny. Pacjent, który przebył już wstrząs anafilaktyczny, może prowadzić normalne życie. Musi być jednak świadomy, że może dojść do kolejnych, podobnych reakcji w przyszłości.
Źródła:
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/59318,wstrzas-anafilaktyczny-anafilaksja
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/138888,anafilaksja
- https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/wstrzas-anafilaktyczny-anafilaksja-przyczyny-objawy-i-leczenie,7049,n,192